SOLK bij kinderen en jongeren: er is iets maar je weet niet wat.

Geen idee wat er aan de hand is

“Het is zoeken naar een speld in een hooiberg zonder dat je weet hoe de speld eruitziet.” 

Dat zijn de letterlijke woorden van een moeder over de zoektocht naar de passende hulp voor haar dochter met chronische hoofdpijn, een veelvoorkomend SOLK fenomeen.

De afgelopen jaren hebben ze verschillende artsen en behandelaars gezien. Er zijn diverse onderzoeken geweest, maar die hebben niets opgeleverd. Ook hebben ze al meerdere behandeltrajecten achter de rug bij diverse zorgverleners, maar een echte oplossing is er niet geweest.

Sterker nog, ouders hebben nog steeds geen idee wat er met hun dochter aan de hand is. De hoofdpijn is onveranderd en in de tussentijd zijn er alleen maar klachten bijgekomen. Ze hebben hun eens zo vrolijke spring-in-het-veld zien veranderen in een meisje dat steeds minder lekker in haar vel zit en zich steeds meer terugtrekt. Er moet toch iets zijn ……….?!

Wil jij weten wat er met jouw kind aan de hand is? In onze online intake maken we samen met jou en je kind het complete plaatje.

De definitie van SOLK en andere veel voorkomende termen

De definitie van SOLK

In de richtlijn Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK) bij kinderen van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK) wordt SOLK bij kinderen als volgt omschreven:

Er is sprake van somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) bij kinderen als aanhoudende lichamelijke klachten beperkingen in het dagelijks functioneren geven en/of er sprake is van lijdensdruk en er bij adequaat medisch onderzoek geen aandoening is gevonden die de klachten voldoende verklaart.

Dit betekent dat niet alleen wordt gesproken van SOLK als bij medisch onderzoek geen aandoening is gevonden als oorzaak van de klachten. Maar ook als wel een aandoening aanwezig is en de klachten ernstiger, langduriger of functioneel beperkender zijn dan op grond van die aandoening te verwachten is. Zo kan het zijn dat je kind steeds meer last heeft van migraine of niet herstelt na bijvoorbeeld een hevige griep of de ziekte van Pfeiffer en dat de klachten en de impact op het leven van je kind veel heftiger zijn dan je zou verwachten.

Verschillende benamingen voor SOLK

In de praktijk en in de literatuur worden verschillende termen gebruikt voor somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. Enkele voorbeelden: psychosomatische klachten, functionele klachten, medisch onverklaarde (lichamelijke) klachten, somatoforme stoornis (DSM IV), somatische symptoomstoornis en aanverwante stoornissen (DSM V).

Geen van deze benamingen is echter toereikend. Om, bij gebrek aan een lichamelijke oorzaak, de klachten dan maar als psychisch te bestempelen is veel te kort door de bocht. Helaas horen we van jongeren wel vaak dat ze opmerkingen krijgen als “Het zal wel psychisch zijn” of “Het zit vast tussen je oren.” En dat is zeker niet helpend.

De klachten staan meestal niet op zichzelf. Vaak is er een verzameling klachten.

SOLK bij kinderen en jongeren

Somatisch Onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten kunnen zich op veel verschillende manier uiten.

Veel voorkomende langdurige klachten bij kinderen en jongeren zijn:

1. Functionele buikpijn
2. Chronische hoofdpijn
3. Chronische pijn in het houdings- en bewegingsapparaat (spieren, gewrichten, rug, nek)
4. Chronische moeheid en het Chronisch Vermoeidheidssyndroom (CVS)
5. Chronische hyperventilatie

Ook hartkloppingen, misselijkheid, keelpijn of slikproblemen, duizeligheid en temperatuurontregeling komen veel voor als SOLK. Net als slecht slapen, moeite met inspanning, snel buiten adem zijn of benauwdheid, piekeren, concentratie-, geheugen- en planningsproblemen, angst, (over)gevoeligheid, niet lekker in je vel zitten, somberheid en soms zelfs depressieve klachten. In de meeste gevallen staat een klacht niet op zichzelf, maar is er sprake van een hele reeks aan klachten.

Hoewel chronische hyperventilatie niet in de richtlijn van het NVK is opgenomen, noemen wij deze hier nadrukkelijk wel. In de praktijk zien we namelijk veel kinderen en jongeren bij wie chronische hyperventilatie een belangrijk onderdeel is van hun klachten. Vaak zonder dat ouders en kinderen dat zelf door hebben.

Herken jij bovenstaande klachten bij je kind? En heeft het al lang genoeg geduurd? Boek dan nu de GOUDEN PUZZEL, een online intake als eerste stap naar herstel en gezondheid van je kind.

Hoe vaak komt SOLK bij kinderen en jongeren voor?

In een onderzoek van Janssen onder Nederlandse adolescenten werden door 14,6% van de jongeren functionele somatische symptomen, dat wil zeggen symptomen zonder medische diagnose, gemeld op de leeftijd van 10 jaar. Bij een derde van deze groep bleven deze symptomen tussen hun 10e en 17e jaar aanwezig. Ruim 80% van hen waren meisjes.

In een ander Nederlands onderzoek wordt vermeld dat chronische pijn bij 25% van de kinderen voorkomt. Dit percentage neemt toe met de leeftijd. Hoofdpijn komt het meest voor gevolgd door buikpijn en pijn in het houdings- en bewegingsapparaat. Vaak is er pijn op meerdere plekken en is er een combinatie van pijn en moeheid. Pijnklachten komen vaker voor bij meisjes dan bij jongens. Ook hebben zij vaker meerdere klachten en zijn de klachten ernstiger.

Gegevens uit de Nederlandse huisartsenpraktijk laten zien dat 88 van de 1000 kinderen de huisarts bezochten met hoofdpijn, buikpijn en moeheid. Buikpijn en obstipatie werden het meest genoemd bij kinderen onder de 10 jaar. Bij kinderen ouder dan 10 jaar werd moeheid het meest gemeld.

Moeheid komt onder tieners vaker voor dan bij jongere kinderen. En bij oudere tieners weer meer dan bij jongere tieners. Van de tieners voelde 34% zich in de voorgaande maand ‘veel meer vermoeid dan gebruikelijk’ aldus een onderzoek van Wolbeek ea.  In een ander Nederlands onderzoek kwam ernstige vermoeidheid voor bij 1 op de 5 meisjes en 1 op de jongens. Het chronisch vermoeidheidssyndroom komt veel minder vaak voor. In Nederland zijn er naar schatting ongeveer 2000 jongeren met CVS.

De impact van SOLK op het leven van pubers en jongvolwassenen

1) Schooluitval

Niet, deels of onregelmatig naar school gaan komt veel voor. Soms lukt het nog net om huiswerk te doen, maar heel vaak ook niet. Dit heeft niet alleen te maken met de pijn of de vermoeidheid, maar ook met de concentratie- en geheugenproblemen die veel middelbaarscholieren met SOLK ervaren. Vaak geven zo ook aan dat ze steeds meer last krijgen van de drukte of geluiden in de klas in de klas. Het wordt steeds lastiger om Instructies te volgen of zelfstandig te werken. Daardoor missen ze de stof en/of lopen ze achter met hun school- en huiswerk.

Op de dagen dat ze zich beter voelen wordt er vaak een inhaalspurt gemaakt, maar meestal is die onvoldoende. Zo heeft je puber steeds meer het gevoel achter de feiten aan te lopen. Je kind blijft niet alleen moeilijk aangehaakt bij school. Door het schoolverzuim mist je zoon of dochter ook een groot deel van wat zijn of haar leeftijdsgenoten op school meemaken.

2) Beperkt sociaal leven

Ook het sociale leven van je puber wordt vaak drastisch ingeperkt. Afspreken met vrienden of naar een feestje lukken soms of helemaal niet. Vaak horen we terug dat als het de jongeren al lukt om af te spreken ze het geval hebben dat ze er als een zombie bij zitten: ze zijn wel aanwezig, maar ze zijn er niet helemaal bij. Of ze gaan er wel helemaal voor, maar moeten het diezelfde of de volgende dag bezuren met een toename van de klachten, waardoor ze er dan weer af liggen. Hollen of stilstaan, zeg maar.

Het niet mee kunnen doen met vrienden en vriendinnen is voor een puber verschrikkelijk. Juist in een leeftijdsfase waarin het contact met leeftijdsgenoten zo belangrijk is.

3) Minder sporten en bewegen

Sporten is niet meer vanzelfsprekend. Terwijl voor veel jongeren het sporten een uitlaatklep is. En ook weer een moment om plezier te hebben met leeftijdsgenoten. Meer dan eens wordt een training overgeslagen of wordt er al over een langere periode niet meer gesport. Jongeren geven vaak aan dat het sporten hen afleidt van hun klachten en dat ze om die reden wel proberen te gaan trainen.

Ook vertellen ze dat tijdens of na de training steeds meer klachten krijgen en, in sommige gevallen, weer een dag moeten bijkomen nadat ze gesport hebben.

Ook is er een groep die niet meer klachten krijgt door het sporten, maar wel de hele tijd het gevoel heeft te spelen met de rem erop. Bijvoorbeeld uit angst voor een toename van de klachten of omdat ze snel buiten adem zijn of zich benauwd voelen. Niet voluit kunnen spelen en je voortdurend moeten inhouden maakt dat je niet onbevangen kunt sporten. En dan is die uitlaatklep ver te zoeken.

Jongeren die een periode niet hebben kunnen sporten hebben vaak moeite om weer aan te haken. Ze merken dat hun conditie achteruit is gegaan en ze de rest niet meer zo gemakkelijk bijhouden. Dat werpt weer een extra drempel op om te beginnen.

4) Slapen

Veel jongeren met SOLK hebben slaapproblemen. Ze liggen lang wakker of worden ‘s nachts vaak wakker. Dit kan te maken hebben met de pijn, maar ook met een gevoel van spanning. Eenmaal in bed kan het malen en piekeren beginnen en draait het brein overuren. Ook angst en paniek kunnen hierbij een rol spelen. Door de slaapproblemen kan weer een slaaptekort ontstaan. En dit kan weer zorgen voor een toename van de klachten. Want slaaptijd is hersteltijd. En als je niet lang en diep genoeg slaapt word je ‘s ochtends ook niet fit en vol energie wakker. En dat maakt ook weer dat je lontje korter is en je minder lekker in je vel zit.

5) Stemming

Dat je van langere tijd klachten ervaren, niet of niet lekker kunnen bewegen en sporten, niet kunnen aanhaken bij school, niet kunnen meedoen met wat je vrienden en vriendinnen en slecht slapen humeurig wordt is een logische en nog zacht uitgedrukt. Je lontje wordt niet alleen korter, maar vaak kun je ook ervaren dat je steeds gevoeliger wordt voor van alles en nog wat waardoor je thermometer nog sneller oploopt.

Jongeren met SOLK voelen zich vaak niet begrepen en gesteund door familie, vrienden of hulpverleners. Ze kunnen zich eenzaam voelen, zichzelf terugtrekken, en zich zelfs somber en depressief voelen. Ook angst- en paniekgevoelens kunnen voorkomen.
Het gevoel ‘niet normaal’ te zijn kan maken dat jongeren met SOLK gaan twijfelen aan zichzelf, het vertrouwen verliezen in hun lichaam en hun eigen herstel en zich niet gezien en gehoord voelen.

Voel je je als ouder ook onmachtig als je je kind zo ziet worstelen? Samen kunnen we kijken wat er speelt en wat er nodig is om je kind weer vol in het leven te zetten. Een online intake is daarbij het startpunt.

Neerwaartse spiraal of vicieuze cirkel

Uit bovenstaande blijkt wel hoe groot de impact is voor je kind. En ook hoe alles met elkaar te maken heeft en in elkaar grijpt. Veel ouders vertellen ons dat ze met hun kind in een vicieuze cirkel terecht zijn gekomen die moeilijk te doorbreken lijkt. Hun kind probeert op goede dagen alle overgebleven energie in te zetten voor school, sociale contacten of sport. Maar ligt er daarna weer volledig af. Hoge pieken, diepe dalen. Maar er zijn ook ouders die een neerwaartse spiraal beschrijven. Zij zien dat hun kind steeds minder kan aanhaken bij wat vrienden en vriendinnen doen en wat belangrijk is in zijn of haar leven. Dat hun kind zich steeds meer gaat terugtrekken en een steeds ongelukkiger indruk maakt. Een soort glijdende schaal die moeilijk te stoppen lijkt.

De jongerentool van het Institute for Positive Health. Een praktische tool voor een bredere kijk op gezondheid. Inzicht krijgen in wat er werkelijk speelt, wat voor de jongere zelf het belangrijkste is dat er verandert en wat de eerste stap kan zijn. Meer informatie vind je op de website van het iPH.

Kijken naar SOLK vanuit een holistisch perspectief

Dat er vaak geen medische oorzaak voor de klachten te vinden is betekent niet dat ze onverklaarbaar zijn. Door vanuit een ander en breder perspectief naar gezondheid te kijken ervaren wij dat de klachten wel verklaarbaar, te begrijpen en veelal ook oplosbaar zijn.

Door ons te verbinden met jullie en jullie persoonlijke verhaal en écht te luisteren ontdekken we wat er werkelijk speelt. Door oog te hebben voor jullie vragen en problemen kunnen we zien waar jullie mee worstelen en wat voor jullie belangrijk is. Zo kunnen we de ingang vinden om de vicieuze cirkel of neerwaartse spiraal waar jullie in de terecht gekomen zijn te doorbreken.

Dat artsen veelal niks kunnen vinden wil niet zeggen dat de klachten van je kind aanstelleritis zijn. Door aandacht te hebben voor alle factoren die mee kunnen spelen in het pijn- of vermoeidheidsverhaal van je kind ontstaat een compleet plaatje. Als de puzzelstukjes in elkaar vallen kunnen we ontdekken wat jullie nodig hebben om samen te kunnen werken aan de oplossing. Door daarmee aan de slag te gaan zal je kind zich weer gezond en gelukkig voelen en jij als ouder weer rust en vertrouwen ervaren.

De Family Toolbox: het coachingstraject van Beweging in Ontwikkeling voor gezinnen met een kind met SOLK

De begeleiding van gezinnen met een kind met SOLK vraagt om een totaalaanpak. Niet kijken, denken en doen in allerlei hokjes, maar werken vanuit een holistische visie. Daarom bestaat ons coachingstraject uit een mix van de meest succesvolle behandelingen op het gebied van pijn en vermoeidheid. Begeleiden we binnen de Family Toolbox kind én ouders. En vind je alles op één plek. Zo werken we samen met jullie aan een duurzame totaaloplossing.

Oudercoaching

Je gaat in de FamilyToolbox aan de slag met:

• het pijn- of vermoeidheidsverhaal van je kind zodat je weet wat er aan de hand is en wat je kunt doen om die situatie te veranderen
• praktische tools om te ontdekken wat je kind van jou als ouder nodig heeft op weg naar gezondheid en waarmee je het herstel van je kind op een passende manier kunt ondersteunen
• het gezinssysteem en hoe je kind optimaal zijn plek in kan nemen waardoor er weer rust ontstaat binnen het gezin
• hoe in plaats van ‘hulpverlener’ echt ouder kunt blijven als je kind last heeft van langdurige pijn of vermoeidheid want juist dan voelt je kind zich het meest gesteund

Coaching van jongeren

Je gaat in de FamilyToolbox aan de slag met:

• jouw vermoeidheidsverhaal zodat je begrijpt hoe jouw vermoeidheid in elkaar zit
• mindset omdat je door anders te denken ook anders kunt doen
• je energiebalans zodat je energie overhoudt voor de dingen die belangrijk voor je zijn
• kracht en conditie omdat een fit en sterk lijf alles wat je doet zoveel gemakkelijker maakt
• ademhaling omdat je door ontspannen en slimmer te trainen sneller herstelt
• gevoelens en emoties zodat je je rustig en stevig kunt voelen
• je lijf zodat je lichaamssignalen sneller herkent en eerder kunt schakelen op wat jij nodig hebt
• ontspannen en slapen, want dat zijn jouw grootste energizers

Wil je de vicieuze cirkel of neerwaartse spiraal doorbreken. En aandacht voor het complete plaatje? Boek dan de Gouden Puzzel. In deze online intake brengen we samen in kaart welke puzzelstukjes een rol spelen en wat nodig is voor herstel, gezondheid en gezinsgeluk.